Erasmus Universiteit Rotterdam [ Erasmus University home page | Dept. of Philosophy home page ]
 
 
 
 

Superzaken


Gijs van Oenen



 

Krijgt u ook weleens van die post waarop staat “Gefeliciteerd meneer VAN OENEN U bent een van onze prijswinnaars!!”? Van een loterij waarvoor u zich niet eens had ingeschreven? En krijgt ook u regelmatig emails waarin schimmige figuren uit verafgelegen landen u verzoeken om tegen royale vergoeding tijdelijk een som geld in bewaring te nemen die, waarom is een lang verhaal, binnenkort vrij zal komen mits u nu alvast een klein voorschot op de bank- en advocaatkosten overmaakt naar een rekening op de Seychellen?

            Dit, en nog een paar dozijn varianten, zijn meer of minder doortrapte varianten van ladenlichterij. Soms verdient men daar aardig wat geld aan, maar in de meeste gevallen blijven het kruimelzaken – zoals zware jongen Bul Super in de Ollie B. Bommelstrips zegt over de miezerige plannen van zijn partner-in-crime Hiep Hieper. Bul Super begrijpt op zulke momenten dat je groot moet denken, aan Superzaken. Niet iemand beentje lichten en er met zijn portemonnee van doorgaan, maar mensen zover krijgen dat ze uit vrije wil en zonder noemenswaardige tegenprestatie hun geld aan jou komen brengen.

            Dat is zo ongeveer wat allerlei zakenbanken en andere aan Wall Street gelieerde instellingen de laatste pakweg twintig jaar hebben gedaan: Superzaken. Het begon met de zogeheten Savings & Loans crisis: een mooi woord voor hoe gewetenloze financiële ondernemers gewone Amerikanen van hun spaarcenten konden beroven, zelf steenrijk worden en de belastingbetaler – diezelfde gewone Amerikanen dus – voor de verliezen laten opdraaien. In de sociologie heet zoiets witteboordencriminaliteit; in de wereld van haute finance heet het ‘damage control’.

            Net als het oeroude piramidespel werkt dit Superkunstje niet een keer, maar talloze keren – net zovaak namelijk als de hebzucht het opnieuw laat beginnen. Dat zagen we bij Worldcom, dat zagen we bij WorldOnline, en we zien het opnieuw bij de huidige financiële crisis. De Bul Supers die normaal gesproken om het hardst roepen om belastingverlaging, eisen nu dat de Amerikaanse burger even 700 miljard dollar op tafel legt – een bail out, in alle betekenissen van het woord, van de betrokken witteboordencriminelen.

            Het mechanisme is al beschreven in een van de beste Bommelverhalen ooit, De Bovenbazen: als de wereld van het grootkapitaal geld nodig heeft, haalt een bankbediende een hendel over en het geld rolt letterlijk uit de zakken van de burgers richting grootkapitaal. Geld trekt geld aan. Superzaken! Maar in de sociologie heet het nog steeds witteboordencriminaliteit, en in de volksmond ladenlichterij.

 

          




 Deze tekst verscheen als column in Erasmus Magazine van 9 oktober 2008


U kunt ook: