Samir A.

Gijs van Oenen
 

Hoe beschermen we de rechtsstaat? Volgens de bekende advocate Britta Böhler, die begin deze maand de Trudy van Asperenlezing hield in de Amsterdamse Balie, door individuen te beschermen tegen de almacht van de staat. De staat, meent zij, is in potentie gevaarlijker dan welke crimineel of terrorist ook. Een dag later oordeelde de Rotterdamse rechtbank niet overtuigend bewezen dat Samir A., die juridisch werd bijgestaan door Böhlers kantoorgenoot Victor Koppe, voorbereidingen had getroffen voor een concrete terreurdaad. Wel werd hij veroordeeld wegens verboden bezit van vuurwapens. Is dit nu een zegen voor de rechtsstaat, of een vloek?

Tot op zekere hoogte hebben Böhler en Koppe gelijk als zij claimen dat hier ‘het recht heeft gezegevierd’. De rechter is niet bezweken voor druk van politiek, maatschappij of media. Hij deed gewoon wat hij moest doen: tenlastelegging en bewijsvoering toetsen aan de criteria uit de strafwet. Ook de advocaat deed gewoon wat hij moest doen: argumenten aanvoeren waarom die toetsing tot vrijspraak zou moeten leiden. Dat hij nu via internet wordt bedreigd, zoals het Algemeen Dagblad meldt, is triest en ook alarmerend.

Ook treurig zijn de ‘kameraden’ van Samir, die ons juichend laten weten dat ‘Allah een gordijn heeft laten zakken voor de ogen van de rechters’. Het zijn natuurlijk deze kameraden zelf die een bord voor hun kop hebben. Net als Samir zelf zijn het pubers, die stoer willen doen. Zij het dat Samir wel degelijk allerlei spullen voorradig had voor uiterst bedenkelijke doeleinden. Dat hij werd vrijgesproken, kwam vooral doordat niet duidelijk was welk concreet misdrijf hij hiermee precies beoogde te plegen: moord, doodslag, brandstichting? Plattegronden, plannen en ingrediënten genoeg. En trouwens, zou hij wel zijn veroordeeld, dan hadden zijn vrienden hem even juichend tot martelaar verheven.

Het werkelijke probleem is hier het omslagpunt van onzekere, opscheppende puber naar vastberaden, onbarmhartige held van de jihad. Dat is onvoorspelbaar en instabiel - even onvoorspelbaar en instabiel als de amateuristisch geknutselde bomontsteking die bij Samir was aangetroffen. Aan openbaar ministerie, politie en inlichtingendiensten de taak om binnen de nauwe grenzen die de strafwet stelt zo’n omslagpunt te voorspellen – van zowel mens als materie. Van zulk problematisch en ondankbaar giswerk hangt de rechtsstaat evenzeer af als van de bescherming van individuele rechten: dat is de achterkant van het gelijk van de advocaten. Te vroeg gegokt, en het loopt met een sisser af. Te laat, en de gevolgen kunnen explosief zijn.

Deze tekst verscheen als column in Erasmus Magazine van 21 april 2005

U kunt ook:

• Terug naar publicaties Gijs van Oenen
• Terug naar columns Gijs van Oenen
• Terug naar homepage Gijs van Oenen
• Terug naar de homepage rechtsfilosofie EUR