U kunt ook:
[ Erasmus University home page | Dept.
of Philosophy home page ]
Placebo
Gijs
van Oenen
Normaal
gesproken gaan we ervan uit dat een geneesmiddel werkt omdat er een
werkzame
stof in zit. Paracetamol bijvoorbeeld, die je hoofdpijn wegneemt, of
diazepam,
die je van je stress afhelpt. Al werkt het niet altijd, of maar even,
we nemen
het, want iets is beter dan niets. Zou je zeggen tenminste, want die
volkswijsheid wordt op het terrein van de geneeskunde al sinds lange
tijd op de
proef gesteld door het even fascinerende als ongrijpbare fenomeen van
de
placebo.
De placebo ziet
eruit als echt, maar
is nep. Dat wil zeggen: de placebo bevat geen werkzame stof, maar werkt
wel. Of
nog beter gezegd: de werkzame stof bestaat uit de overtuiging dat er
een
werkzame stof aanwezig is. We slikken als het ware onze eigen
overtuiging.
Grappig genoeg werkt dit neprecept alleen als zo’n werkzame stof wel
echt bestaat:
als diazepam niet bestaat, kunnen we ons niet inbeelden het te slikken.
Ook
onze onjuiste overtuiging moet ergens
op gebaseerd zijn.
De medische stand
loopt te hoop
tegen geneeswijzen die niet wetenschappelijk zijn onderbouwd, zoals
bijvoorbeeld de homeopathie, die middelen gebruikt waarin de werkzame
stof tot
een onmeetbare fractie is teruggebracht. En grote beroering ontstond
toen de
rechter bepaalde dat een orthomanueel arts die claimt door het
rechtzetten van
wervels kanker of depressie te kunnen genezen, geen kwakzalver mag
worden
genoemd. Behandelingen zonder werkzame stof, zou je kunnen zeggen. Maar
ja, de
placebo dan?
Een opmerkelijk
licht op deze
materie wierp onlangs de
onthulling in een medisch vakblad dat antidepressiva
geen noemenswaard effect hebben. Ze hebben wel een werkzame stof,
maar ze
werken niet. Althans niet beter dan placebo’s. En eigenlijk zijn
het een soort omgekeerde placebo’s, want het
meest opmerkelijke aan de onthulling was dat de onderzoeksresultaten
waaruit
dit gebrek aan werkzaamheid blijkt, door de farmaceutische industrie
systematisch onder de pet zijn gehouden. Met andere woorden, ook bij de
‘echte’
antidepressiva berust de werking vooral op de suggestie
dat ze werken, althans beter werken dan placebo’s.
De echte werkzame
stof van de
antidepressiva, zou je dus kunnen zeggen, zit in het verborgen houden
van het
effect dat ze niet hebben. Dat is pas ‘food for thought’ – voor de
rechter, voor de patiënt en voor de lezer. Slikken we dat?
U kunt ook: