Doorgaan dus, met die NoordZuid-lijn?

Gijs van Oenen

Net als nu, lag in 1980 in Amsterdam een deel van de stad open. Net als in 1980 gaf dat een hoop gedoe en niemand kon er nog door. En net als in 1980 treft het getergde gezag maatregelen, onder het motto “De colonne eenmaal in beweging, kan niet worden gestopt”.

            In 1980 ging het om de Vondelstraat, waar boze krakers ten tijde van de inzegening van koningin Beatrix barricades hadden opgeworpen, met eigen motto’s als “Kein Haus, kein Claus” en “Uw rechtsstaat is de onze niet”. Toenmalig burgemeester Polak stuurde er een legercolonne op af. Hij moest wel, meende hij, want hun rechtsstaat was wel degelijk ook de zijne.

            In 2009 wordt opnieuw de colonne in beweging gezet, ditmaal om het puin van de hoofdstedelijke metrobouw te effenen. Burgemeester Cohen moet wel, zo lijkt het, na advies van de commissie-Veerman. Alleen gaat het nu niet om onze rechtsstaat, maar om onze centjes. Stoppen is te duur.

            Ik had verwacht dat de commissie-Veerman zich uitvoerig over de bouwkundige problemen zou buigen. Dat was per slot de angst: dat er nog meer historische gebouwen zouden verzakken, of zelfs instorten – zoals het dramatische voorbeeld van het stadsarchief in Keulen begin maart, waarbij twee mensen om het leven kwamen. Was het niet allemaal te prestigieus, te link, te moeilijk, te hoog gegrepen?

            In plaats daarvan bevat het rapport vooral veel economisch natte-vingerwerk. Hoeveel geld kost het Amsterdam – vooral de horeca, hotels en dergelijke – als de lijn niet, of niet volledig wordt aangelegd? Teveel, zegt de commissie. Doorgaan dus maar! Alleen eerst nog ergens even vijfhonderd miljoen vinden – in tijden van zware financiële en economische crisis. Al kan Amsterdam dat bedrag makkelijk binnenhalen door binnenkort de NUON te verpatsen aan een Zweeds staatsbedrijf (grappige manier van privatiseren trouwens).

Als je niet beter zou weten, zou je denken dat de aanleiding voor het rapport alleen de lange tijdsduur en de uit de hand gelopen kosten betrof. De bouwkundige problemen worden haast gebagatelliseerd. Het gaat, meent Veerman, vooral om procedures en coördinatie. Het projectteam moet zich beter organiseren en stevige afspraken met de aannemers maken. Jaja, zoiets staat in ieder rapport van ieder organisatieadviesbureau over willekeurig welk onderwerp.

Het drama in Keulen wordt slechts terloops genoemd, in een vrolijk gekleurd kadertje “Bouwen in Europa: enkele ervaringen”. In Parijs gaat het goed, in Rome is vertraging door archeologische vondsten en in Berlijn hebben ze geld tekort. En o ja, in Keulen is de boel ingestort. Conclusie: “Dat er vertragingen zijn bij de uitvoering van zulk werk, is niet verwonderlijk”. Dus snel maar weer doorgraven, liefst met nog wat extra boorkoppen. En een ‘vliegende brigade’, die bij problemen snel ter plekke kan zijn. Wel, de verzakking aan de Vijzelgracht voltrok zich binnen luttele minuten. Wat had zo’n brigade daaraan kunnen doen?

Misschien is het inderdaad uiteindelijk de beste optie om door te gaan met de aanleg. Dat is voor een leek moeilijk te beoordelen. Wat een leek wel kan beoordelen, is dat de commissie-Veerman veel van de werkelijke vragen waar de hoofdstad bij de aanleg nu voor staat, niet heeft beantwoord. Dat zal de politiek alsnog moeten doen.

Deze tekst verscheen - met enkele lichte wijzigingen - op de opiniepagina van NRC Handelsblad van maandag 8 juni 2009

U kunt ook:

• Terug naar columns Gijs van Oenen
• Terug naar publicaties Gijs van Oenen
• Terug naar homepage Gijs van Oenen