Koning zonder kroon
 

Gijs van Oenen

Het begint als een ijl geluid, tastend, smekend eigenlijk; maar al snel verandert de muziek in een stuwende reggaebeat, en de bijna jammerende zang in een nauwelijks verstaanbare, maar watervlugge stroom van – ja, van wat? Reggae? Rap? Gebed? De voorzanger ziet er in alle opzichten uit alsof hij in een synagoge klaarstaat om de Torah te reciteren: baard, bril, yarmulke en zwarte lange kleren typisch voor de Chassidische jood. En in zekere zin doet hij dat ook: zijn tekst is religieus, maar zijn achtergrond is een knetterende en scheurende reggae- en rockband. De zanger is Matisyahu, zijn ritme is meeslepend, zijn verschijning even traditioneel als revolutionair, en zijn boodschap even ketters als vroom.

            Bij dit tafereel van Lowlands 2006 moest ik een paar keer met mijn ogen knipperen. Wat gebeurde hier? Rap en reggae zijn er in soorten en maten, maar deze performance onttrok zich aan ieder kader – muzikaal, maar ook cultureel, religieus, artistiek. De bandleden zien eruit alsof ze gisteren uit een 24-uurs restaurant in de Joods-Oekraïense buurt van New York City zijn gerecruteerd, vers uit de nightshift. Matisyahu zelf lijkt Bob Marley gereïncarneerd in het lichaam van de orthodoxe neef van Woody Allen. Luister even mee:

What’s this feeling?
My love will rip a hole in the ceiling
I give myself to you now from the essence of my being
And I sing to my God songs of love and healing
I want Mashiach now, time we start revealing

Nu volgt een instrumentaal stuk, en in meeslepende gitaarsoli zien we de kleine man eerst heen en weer wiebelen, en vervolgens omhoog en omlaag veren, letterlijk alsof zijn eigen lied hem beweegt – even later stuitert, draait en roteert hij over het podium, stijf maar vrolijk, orthodox joods maar van God los. Matisyahu lijkt wel een sjamaan met een verlegen glimlach, overgeleverd aan kunstzinnige krachten, in een heilige dienst die een belofte zonder dwang uitdraagt.

            ‘Koning zonder kroon’, toepasselijker kan het nummer niet heten. Matisyahu is tegelijk koning en nar, dienaar en breker van de joodse wet. Wie nog een intercultureel icoon zocht, hoeft niet verder te zoeken. Deze Amerikaanse muzikant verbeeldt, verklankt en belichaamt alles wat strijdende culturen van elkaar verlangen, maar nooit durven te vragen. Het gaat misschien wat ver om te zeggen dat de multiculturele Messias is gearriveerd. Maar op zijn minst hebben we zijn voorprogramma mogen aanschouwen.

Bekijk King without a crown op Lowlands 2006!
 

Deze tekst verscheen als column in Erasmus Magazine van 7 september 2006

U kunt ook:

• Terug naar columns Gijs van Oenen
• Terug naar publicaties Gijs van Oenen
• Terug naar homepage Gijs van Oenen