Gifbeker
 

Gijs van Oenen
 
 
 

Vorige maand werd de Socrates wisselbeker voor ‘het meest prikkelende filosofieboek van 2005’ toegekend aan Andreas Kinneging, oerconservatief hoogleraar rechtsfilosofie te Leiden. Toen wist ik het zeker: het conservatisme is op zijn retour. De jury hoopte wellicht een moedige en controversiële daad te stellen, maar bereikt juist het tegendeel.

De hele conservatieve revival was sowieso fake. Dat links aan ideeënarmoede lijdt, het zij toegegeven. Maar het nieuwe conservatisme heeft daar bitter weinig tegenover kunnen stellen. De pretentieuze Burke Stichting blies hoog van de toren, maar kwam zelf tot niets. Wel raakte zij in diskrediet toen bleek dat zij geld had aangenomen van het farmaceuticaconcern Pfizer. Het bestuur stapte op en directeur Bart Jan Spruyt sloot zich aan bij de rabiate Geert Wilders. Alleen in het ruziemaker weten de conservatieven zo in het voetspoor van Pim Fortuyn te treden.

Wat heeft het conservatieve denken ons gebracht? Een kleine greep. Paul Cliteur, Kinnegings directe collega in Leiden, transformeerde van liberale, onorthodox-burgerlijke en niet ongeestige rechtsfilosoof tot een arrogante mediaverschijning die het net ontdekte linkse establishment er iedere week van langs gaf. Afshin Ellian, ook al van de Leidse rechtsfilosofie, is een moedige, intelligente man, maar hij heeft zijn potentieel zinnige kritiek op links multiculturalisme laten verzanden in drammerij en ranzige tirades tegen linkse politici.

En nu wordt dan dus het ‘nieuwe Leidse denken’ bedacht met de Socrates-prijs voor het meest prikkelende filosofieboek. Kinnegings Geografie van goed en kwaad  is goed geschreven, maar bijzonder oubollig. De boodschap is even eenvoudig als onorigineel: de mens, toch al geneigd tot het kwade, is met de moderniteit helemaal het spoor bijster geraakt en heeft de krachten van chaos, dissonantie en ontbinding vrij spel gegeven. Wat moeten we daartegen doen? Welnu: de zuiverende lucht van de grote geesten van weleer inademen, grote denkers uit de geschiedenis, liefst de oude Grieken. Hoe ouder hoe beter.

Op zich is het al merkwaardig dat een boek zonder enige pretentie van originaliteit een filosofische prijs wint. Maar nog eigenaardiger is de juryopvatting dat dit het meest prikkelende filosofieboek zou zijn. Een werkelijk conservatief betoog bedoelt helemaal niet prikkelend te zijn! Prikkeling is juist de moderne vloek, die leidt tot ‘chaos, dissonantie en ontbinding’. Vandaar mijn zekerheid dat de toekenning van de Socrates-prijs het begin van het einde van het nieuwe conservatisme betekent: zodra het conservatisme als prikkelend wordt beschouwd, is haar einde nabij.
 
 
 
 
 

Noten
Andreas Kinneging, Geografie van goed en kwaad. Filosofische essays. Het Spectrum 2005
Zie ook de artikelen van Pieter van Os over de Burke Stichting en haar financiele manoeuvres.
 

Deze tekst verscheen als column in Erasmus Magazine van 18 mei 2006

U kunt ook:

• Terug naar columns Gijs van Oenen
• Terug naar publicaties Gijs van Oenen
• Terug naar homepage Gijs van Oenen