Liever niet
 

Gijs van Oenen
 
 

Eigen risico al doorgegeven? Twee of drie sterren polis? Collectief verzekeren, of toch maar zelf rekenen en vergelijken? Bijverzekeren? De keuze voor de ziektekostenverzekering is alleen maar het laatste voorbeeld van een lange reeks waarin ons de zegeningen van de marktwerking worden duidelijk gemaakt, respectievelijk door de strot gedrukt.

 Hoe staat het nu eigenlijk met die marktwerking? Ik heb zo mijn bedenkingen. Soms valt er in feite bar weinig te kiezen. Zo kon ik bij mijn woning in Amsterdam destijds geen energie-provider kiezen, want ik was aangesloten op een warmtekrachtcentrale. Ook om KPN kon ik niet heen, als ik tenminste ERNA-adsl wou. In Rotterdam kreeg ik daarna weer stadsverwarming –  Eneco dus. Adsl, dat kon helemaal niet meer, want er ligt glasvezel onder mijn flat, dus koos ik maar voor UPC-kabelinternet, de beste want enige keuze.

Kun je toch kiezen, dan blijkt alras dat al die keuze het ons er grosso modo noch leuker, noch gemakkelijker op maakt. Eerder worden we er gek van. Wie houdt het allemaal nog bij? Gas en licht van de NUON, of toch maar van de HEMA? Bijverzekeren voor enge ziektes? Levensloopplannen herzien? Andere bronnen definiëren en nieuwe doelen toekennen in de flexibele arbeidsvoorwaardenregeling? Provider veranderen, maar nummer wel behouden? Ziekenhuis met de kortste wachtlijst zoeken? School met de laagste uitval, of de hoogste CITO? Maar wacht eens even: zijn dit wel de allerlaatste scores? Zijn er geen updates? Sowieso worden we uitgenodigd onze deliberaties over de ziektekostenpolis volgend jaar weer te herhalen; wel is al duidelijk dat die polis – merkwaardig toch die marktwerking – flink duurder zal worden.

Een keerpunt in dit proces bereikte ik toen ons destijds de keuze voor groene stroom werd geboden. Wat vroeger een kwestie van collectieve, politieke besluitvorming was, werd nu voorgelegd als ‘consumentenkeuze’. Ik mocht kiezen, maar dan individueel en als consument, niet als burger. Welke keuze ik ook maak, dacht ik toen, het is altijd de verkeerde. De enige optie die nog overbleef was de weigering om te kiezen. Ik maakte geen keuze kenbaar en kreeg dus geen groene stroom.

Sindsdien ben ik als door het consumentisme gedepolitiseerde burger gevangen in de ban van Herman Melville’s personage Bartleby. Met zijn steeds herhaalde “I would prefer not to” weigerde ook die een opgedrongen keuze te aanvaarden. Ik lijd – en velen met mij, vermoed ik –  aan de hedendaagse versie van Bartleby’s syndroom: “I would prefer not to prefer.”
 

Deze tekst verscheen als column in Erasmus Magazine van 25 januari 2006

U kunt ook:

• Terug naar columns Gijs van Oenen
• Terug naar publicaties Gijs van Oenen
• Terug naar homepage Gijs van Oenen