[ Erasmus University home page | Dept.
of Philosophy home page ]
De programma's rechtsfilosofie
2002-2003
aangeboden vanuit de Faculteit
der Wijsbegeerte
Ligt RechtStaat Krom?
De rechtsstaat na 11
september
2e trimester, woensdagen
15-17 uur.
(in studiegids aangekondigd als: ‘Onbestemd
recht’)
FW_WvW3003
Studiebelasting: 5 ECTS
Periode tweede trimester,
woensdag 8 januari t/m 12 maart, 15-17 uur.
Docent: Dr G. van Oenen
Onderwijsvorm 2 uur
werkcollege gedurende 10 weken
Tentamen monderling en (kort)
paper
De schok van 11 september 2001 heeft de
verhouding tussen legaliteit en illegaliteit in de rechtsstaat verder op
scherp gesteld. Meer dan ooit wordt er gehamerd op ‘veiligheid’ en strikte
rechtshandhaving. Welke illusies en realiteiten gaan er schuil achter deze
retorica? Wat is onder de huidige politieke, economische en culturele omstandigheden
nog de betekenis van klassieke rechtsstaatnoties? Zijn burgers nog zelf
in staat bij te dragen aan de instandhouding van een fatsoenlijke rechtsorde,
of besteden zij dit uit aan (gefantaseerde) staatsmacht of technologie?
Hebben wij nog een notie van recht die ons in staat stelt tot zelfregulerende
en zelfbeperkende praktijken, of moeten wij het louter nog hebben van extern
gezag, van markt of staat?
In dit programma worden hedendaagse bijdragen
over dit soort vragen aan de orde gesteld en bediscussieerd, zowel op nationaal
als op internationaal niveau.
Literatuur: zie het collegerooster.
Hegels Rechtsphilosophie
Docenten dr. H.A. Krop en dr. G. van Oenen
Studiebelasting 5 ECTS
Periode: 3e trimester, donderdag 10 april
t/m 12 juni, 11-13 uur
Onderwijsvorm: 2 uur werkcollege gedurende
10 weken
Tussententamen in collegeweek 6
Tentamenvorm: centraal schriftelijk
Doel van de cursus: grondig leren lezen
van een belangrijke primaire tekst uit de geschiedenis van de filosofie,
resp. de ethiek
Onder de wat misleidende titel ‘Rechtsfilosofie’
zette Hegel zijn belangrijkste opvattingen over vrijheid, moraal en zedelijkheid
(‘het goede leven’) uiteen. Staat en maatschappelijke instituties verschijnen
bij hem niet als negatieve, of externe voorwaarden voor autonomie, maar
als instanties die deze autonomie bevorderen en ondersteunen. De verwerkelijking
van liberale beginselen, zoals grondrechten, is slechts denkbaar als de
verwerkelijking van een moderne vorm van ‘zedelijkheid’, ofwel goed leven.
Mede door zulke controversiële opvattingen neemt Hegels Rechtsfilosofie
een vooraanstaande plaats in, zowel in de traditie van de politieke filosofie
als in die van de ethiek. Vanuit systematisch perspectief vertegenwoordigt
het werk de ‘continentale’ traditie in de filosofie, waarin de mens primair
wordt gezien als sociaal wezen, en waarin de belangrijkste vraag die is
naar de verwerkelijking van een goed leven; dit dan tegenover de (kantiaanse
en utilistische) traditie waarin het individu als belangrijkste drager
van rationaliteit en zedelijkheid geldt. Verder zal Hegels werk vanuit
historisch perspectief worden besproken als reactie op denkers als Rousseau,
Kant, en Fichte enerzijds en als inspiratiebron voor hedendaagse discussies
anderzijds – denk aan de ‘deugdethiek’, en aan de discussie tussen ‘liberalen’
en ‘communitaristen’. Tenslotte kunnen, onder verwijzing naar Kants ‘Grundlegung’
zoals besproken in de colleges geschiedenis van de filosofie, verbindingen
worden gelegd met het denken van Immanuel Kant.
Verplichte literatuur:
G.W.F. Hegel, Grundlinien der Philosophie
des Rechts. Verkrijgbaar in diverse edities. Goed en goedkoop is de editie
van uitgeverij Reclam. Ook goed is de uitgave (als deel 7) in het verzameld
werk bij Suhrkamp. Een goede Engelse vertaling is: G.W.F. Hegel, Elements
of the philosophy of right, Cambridge university press.
Zie het collegerooster
voor data en te bespreken tekstdelen.
Politieke ethiek: nieuwe
vormen van bestuur en politiek
Postmoderne potentie in
politiek en bestuur
FW_ETH4002
2e semester, woensdagen 11-12.45 uur.
Studiebelasting
5 ECTS
Periode tweede semester, woensdag
22 januari t/m 30 april, 11-13 uur
Docent Dr G. van Oenen
Onderwijsvorm 2 uur werkcollege
gedurende 15 weken
Tentamenvorm mondeling tentamen
en (kort) paper
Doelstelling het verwerven
van kennis van politiek-theoretische inzichten in recente ontwikkelingen
in politiek en openbaar bestuur.
Nederland leefde een half jaar in de ban van ‘nieuwe politiek’, maar beleeft de restauratie van oude politiek. In deze cursus proberen we serieus na te denken over wat ‘nieuwe politiek’ zou kunnen of moeten betekenen. Dat doen we in het bijzonder aan de hand van wat we met een algemene noemer postmodernisme in het politieke denken kunnen noemen. We bevinden ons dan op de grensvlakken van politieke filosofie, ethiek en esthetica. We hopen daar inzichten te vinden met zowel internationale als nationale relevantie.
Literatuur: zie het collegerooster.
Last change: April
29, 2003
U
kunt ook: