De Odyssee door andere ogen:
een heterotype lezing van een klassieke tekst.
 

HOVO-college
Eerste semester 2003-2004
Dinsdagmiddagen van 13.30 tot 14.30, van 23 september  t/m 11 november 2003
Werkvorm: hoorcollege met gelegenheid voor vragen en discussie
Docent: Gijs van Oenen (Faculteit der Wijsbegeerte EUR)

Klassiekers zijn werken die door de tijden heen betekenis blijven houden voor de cultuur waarin ze circuleren. Die betekenis is zowel constitutief als kritisch: zij ondersteunt dominante sociale en culturele patronen, maar biedt evenzeer de mogelijkheid die te bekritiseren. Vaak volgen die dimensies elkaar op in de tijd: nadat een tekst een tijdlang als cultuurondersteunend is beschouwd, komt deze onder kritisch vuur te liggen. Beide dimensies kunnen echter ook gelijktijdig worden begrepen. In dat geval proberen we om, door binnen een bekende tekst het vreemde op te sporen en naar voren te halen, zo’n tekst te bevrijden van zijn ‘kolonisering’ door culturele stereotypen en gemeenplaatsen. Maar dat betekent niet dat de Odyssee opeens – zoals bijvoorbeeld bij Horkheimer en Adorno – als uitdrukking van patriarchale en burgerlijk-kapitalistische ideologie moet gelden. Het betekent dat we op zoek moeten naar onbekende motieven achter bekende patronen, naar de onderhuidse spanning in clichématige verhaalslijnen. Zo kan Odysseus tevoorschijn komen als onzekere en conflictmijdende persoon, terwijl Circe eerder therapie dan hekserij bedrijft. En Penelope een geheime strategie voert met psychoanalystische ondertoon.
In ieder college zal een specifiek thema in de Odyssee aan de orde worden gesteld, waarin tal van ‘heterotype’ (non-stereotype) patronen kunnen oplichten. De mysterie van het begin en van het einde van de Odyssee vormen zulke thema’s, net als de persoonlijkheid van Penelope en van Odysseus en de symboliek van de sluier. Ook zal worden ingegaan op bekende Odyssee-interpretaties als die van Horkheimer en Adorno (Dialektik der Aufklärung) en die van James Joyce (Ulysses), en wellicht minder bekende (bijvoorbeeld Milan Kundera in Onwetendheid).

Verplichte literatuur: Homeros, Ilias & Odyssee. Vertaling M.A. Schwarz, uitgave Athenaeum, Polak en Van Gennep (ca 20 euro).
Facultatief: Seth Schein (ed.), Reading the Odyssey: selected interpretive essays. Princeton university press 1996 (ca 30 euro)
 
 

U kunt ook (terug) naar:

• De colleges rechtsfilosofie en politieke ethiek 2003-2004
• De homepage rechtsfilosofie aan de EUR
• De homepage van Gijs van Oenen

Laatste wijziging: 10 maart 2003