[ Erasmus University home page | Dept.
of Philosophy home page ]
Hegel over
subjectiviteit, instituties en het goede leven
Studiebelasting 5 ECTS
Periode: 3e trimester
Onderwijsvorm:
2 uur werkcollege gedurende 10 weken
Tentamenvorm: centraal schriftelijk
Doel
van de cursus: grondig leren lezen van een belangrijke primaire tekst
uit de
geschiedenis van de filosofie, resp. de ethiek
Docent: Dr G. van Oenen
Verplichte
literatuur: G.W.F. Hegel, Grundlinien der Philosophie des
Rechts. Verkrijgbaar
in diverse edities. Goed en goedkoop is de editie van uitgeverij
Reclam. Ook
goed is de uitgave (als deel 7) in het verzameld werk bij Suhrkamp.
Onder
de wat misleidende titel ‘Rechtsfilosofie’ zette Hegel zijn
belangrijkste
opvattingen over vrijheid, moraal en zedelijkheid (‘het goede leven’)
uiteen.
Staat en maatschappelijke instituties verschijnen bij hem niet als
negatieve,
of externe voorwaarden voor autonomie, maar als instanties die deze
autonomie
bevorderen en ondersteunen. De verwerkelijking van liberale beginselen,
zoals
grondrechten, is slechts denkbaar als de verwerkelijking van een
moderne vorm
van ‘zedelijkheid’, ofwel goed leven. Mede door zulke
controversiële
opvattingen neemt Hegels Rechtsfilosofie een vooraanstaande plaats in,
zowel in
de traditie van de politieke filosofie als in die van de ethiek. Vanuit
systematisch perspectief vertegenwoordigt het werk de ‘continentale’
traditie
in de filosofie, waarin de mens primair wordt gezien als sociaal wezen,
en
waarin de belangrijkste vraag die is naar de verwerkelijking van een
goed
leven; dit dan tegenover de (kantiaanse en utilistische) traditie
waarin het
individu als belangrijkste drager van rationaliteit en zedelijkheid
geldt.
Verder zal Hegels werk vanuit historisch perspectief worden besproken
als
reactie op denkers als Rousseau, Kant, en Fichte enerzijds en als
inspiratiebron voor hedendaagse discussies anderzijds – denk aan de
‘deugdethiek’, en aan de discussie tussen ‘liberalen’ en
‘communitaristen’.
Tenslotte kunnen, onder verwijzing naar Kants ‘Grundlegung’ zoals
besproken in
de colleges geschiedenis van de filosofie, verbindingen worden gelegd
met het
denken van Immanuel Kant.
Last change: 7
juni 2008
U kunt ook: