Ethiek: subjectiviteit, maatschappelijke instituties en het goede leven

Docenten dr. H.A. Krop en dr. G. van Oenen
Studiebelasting  5 ECTS
Periode:  3e trimester, dinsdagen van 11-12.45 uur
Blackboardsite beschikbaar
Onderwijsvorm: 2 uur werkcollege gedurende 10 weken
Tentamenvorm:  centraal schriftelijk
Tentamenperiode:  *********
Doel van de cursus: grondig leren lezen van een belangrijke primaire tekst uit de geschiedenis van de filosofie, resp. de ethiek
Contactpersoon: G. van Oenen, tst. 88999.

Onder de wat misleidende titel ‘Rechtsfilosofie’ zette Hegel zijn belangrijkste opvattingen over vrijheid, moraal en zedelijkheid (‘het goede leven’) uiteen. Staat en maatschappelijke instituties verschijnen bij hem niet als negatieve, of externe voorwaarden voor autonomie, maar als instanties die deze autonomie bevorderen en ondersteunen. De verwerkelijking van liberale beginselen, zoals grondrechten, is slechts denkbaar als de verwerkelijking van een moderne vorm van ‘zedelijkheid’, ofwel goed leven. Mede door zulke controversiële opvattingen neemt Hegels Rechtsfilosofie een vooraanstaande plaats in, zowel in de traditie van de politieke filosofie als in die van de ethiek. Vanuit systematisch perspectief vertegenwoordigt het werk de ‘continentale’ traditie in de filosofie, waarin de mens primair wordt gezien als sociaal wezen, en waarin de belangrijkste vraag die is naar de verwerkelijking van een goed leven; dit dan tegenover de (kantiaanse en utilistische) traditie waarin het individu als belangrijkste drager van rationaliteit en zedelijkheid geldt. Verder zal Hegels werk vanuit historisch perspectief worden besproken als reactie op denkers als Rousseau, Kant, en Fichte enerzijds en als inspiratiebron voor hedendaagse discussies anderzijds – denk aan de ‘deugdethiek’, en aan de discussie tussen ‘liberalen’ en ‘communitaristen’. Tenslotte kunnen, onder verwijzing naar Kants ‘Grundlegung’ zoals besproken in de colleges geschiedenis van de filosofie, verbindingen worden gelegd met het denken van Immanuel Kant.

Verplichte literatuur:
G.W.F. Hegel, Grundlinien der Philosophie des Rechts. Verkrijgbaar in diverse edities. Goed en goedkoop is de editie van uitgeverij Reclam. Ook goed is de uitgave (als deel 7) in het verzameld werk bij Suhrkamp.
 
 
 
 

Last change: 12 augustus 2005

• Terug naar het overzicht van de opleiding rechtsfilosofie EUR
• Terug naar de homepage rechtsfilosofie EUR